Domeinoverstijgend samenwerken flinke stap dichterbij
Al jaren loopt een specifieke groep ouderen en diens naasten en zorgaanbieders tegen een ingewikkeld probleem aan. Namelijk de vraag waar je extra zorg en steun kunt krijgen als het thuis even niet meer gaat maar een verhuizing naar het verpleeghuis nog lang niet aan de orde is. Uit een onlangs gepubliceerde Kamerbrief en een flankerend rapport van Significant blijkt dat experimenten met domeinoverstijgend samenwerken zeer hoopvolle oplossingsrichtingen bieden. Vilans-expert Sandra Dahmen en René van het Erve, themacoördinator Domeinoverstijgende Samenwerking van het programma ‘Waardigheid en trots op locatie’ vertellen erover.
Van het Erve heeft het met zijn eigen ouders meegemaakt: ‘Mijn ouders wonen op hoge leeftijd thuis en op een bepaald moment gingen er een aantal dingen spelen. Parkison, hulpbehoevendheid, mobiliteitsvraag. Nu werk ik al jarenlang in het beleidsveld van de langdurige zorg, maar ook ik had de grootste moeite om zaken als taxivervoer of extra zorg thuis met een persoonsgebonden budget (pgb) te regelen. Want waar moet je aankloppen? Voor elke dienst of hulpmiddel had je weer allerlei andere aanspreekpunten. Zodra je over de drempels van de verschillende domeinen van de Wlz, Wmo en Zvw gaat, wordt het ingewikkeld.’
“Ik had de grootste moeite om taxivervoer of extra zorg thuis met een pgb te regelen.”
Dahmen vult aan: ‘Je zou grofweg kunnen zeggen dat bij 5% van ouderen die met zorg langer thuis wonen, op een gegeven moment problemen ontstaan bij het vinden van juiste zorg. Vaak gaat het dan om crisissituaties waarbij een mantelzorger wegvalt of iets dergelijks. Het is dan niet duidelijk hoe je snel extra zorg kunt krijgen. Het kan gebeuren dat doordat het even niet langer meer gaat thuis, men ongewild op de spoedeisende hulp van het ziekenhuis of in het verpleeghuis terecht komt. Terwijl met snel schakelen en goede inzet van zorg dit niet nodig had hoeven zijn.’
Experimenten domeinoverstijgend samenwerken
Voor oplossingen voor dit hardnekkige probleem zijn in 2015 in het kader van het programma Waardigheid en trots – Ruimte voor verpleeghuizen drie experimenten gestart. In Dongen, Ede en Hollandscheveld. De drie experimenten zijn geïnitieerd door de zorgaanbieders Maria-Oord in Dongen, Opella in Ede en NNCZ in nauwe samenwerking met de dorpscoöperatie Hollandscheveld Verbindt in Hollandscheveld.
Van het Erve: ‘Het unieke hieraan is dat we binnen het kader van deze experimenten enige ruimte kregen van minister Hugo de Jonge van VWS om soepeler met de wettelijke grenzen tussen de zorgdomeinen om te gaan. Concreet betekent dat we in die experimenten één contactpersoon, de arrangeur, als aanspreekpunt konden aanwijzen. Deze (zorg)professional regelt samen met verwanten alle zaken die een cliënt en naaste nodig hebben, en dan wordt pas later, aan de achterkant, bekeken wat voor welk zorgdomein ten laste komt. Als je heel helder en transparant monitort wat je aan zorg en ondersteuning inzet voor zo’n cliënt, dan blijkt dat goed mogelijk.’
Evaluatie
Uit het nu verschenen evaluatieonderzoek dat Significant uitvoerde in opdracht van het ministerie van VWS, blijkt volgens Dahmen dat cliënten, naasten en medewerkers de werkwijze als positief ervaren. ‘Uit het onderzoek blijkt dat deelnemende cliënten zich ontlast en gehoord voelen. Doordat zij één contactpersoon, de arrangeur, als aanspreekpunt hebben. Ze kunnen erop vertrouwen dat de zorg geregeld wordt. Dat draagt bij aan de kwaliteit van leven van de cliënt.’
‘Daarnaast draagt de werkwijze bij aan een grotere maatschappelijke doelmatigheid en effectiviteit’, zegt Van Erve. ‘Vanwege de besparingen die in de Wlz worden gerealiseerd. Een verpleeghuiskamer is namelijk erg duur, dus als je dit kunt voorkomen met relatief kleine investeringen in goede zorg en ondersteuning thuis, is dat natuurlijk winst.’
Hoop
Dahmen en Van het Erve denken dat met de Kamerbrief en het rapport een duidelijke boodschap ligt voor het nieuw te vormen kabinet. ‘Domeinoverstijgende samenwerking is de richting die we op moeten om dit hardnekkige knelpunt op te lossen. Een aanpassing van wet en regelgeving is nodig om domein overstijgende samenwerking mogelijk te maken.’