Lessen uit de Who Cares Community of Practice

Op 20 oktober 2020, tijdens de Dutch Design Week, overhandigden initiatiefnemers van ‘Who Cares’ Floris Alkemade (Rijksbouwmeester), Jet Bussemaker (voorzitter Raad voor Volksgezondheid en Samenleving) en Gijsbert van Herk (bestuursvoorzitter Stichting Humanitas) de lessen die zij de afgelopen vier jaar hebben opgedaan aan Hans Adriani, voorzitter van de Taskforce Wonen en Zorg. In de publicatie De toekomstige aanpak van wonen met zorg staan vier adviezen over hoe te komen tot vernieuwende vormen van wonen en zorg.

In 2017 ontstond op initiatief van bovengenoemden de ontwerpprijsvraag ‘Who Cares’ voor nieuwe combinaties van wonen en zorg. Hoe kunnen woonwijken toekomst- en levensloopbestendig worden gemaakt? Deze ontwerpprijsvraag heeft geresulteerd in vijf winnaars en vijftien realisaties. Als vervolg op de prijsvraag werd een Community of Practice opgericht waarin goede voorbeelden worden uitgewisseld en knelpunten worden besproken die mogelijk de uitvoering in de weg staan. Dit is onderdeel van de actielijn ‘Wonen’ in het programma Langer Thuis (VWS). Nu blikken de initiatiefnemers terug op de ervaringen die in de Who Cares Community of Practice zijn opgedaan. De vier belangrijkste adviezen zijn:

1. Locatie, locatie, locatie

Het vinden van een geschikte en betaalbare locatie is dé bottleneck voor het realiseren van nieuwe vormen van wonen, zorg en ondersteuning. Het is essentieel dat gemeen­ten meer locaties beschikbaar maken en dat, indien in bezit, woningbouwcorporaties deze beschikbaar kunnen stellen. Experimen­ten met nieuwe coalities kunnen helpen om locaties beschikbaar te maken voor woonzorgi­nitiatieven, om financiën bij elkaar te krijgen of om draagvlak los te krijgen. Daarnaast is het van belang dat de gemeente in het grond- en woonbeleid de totstandkoming van nieuwe woonzorgvormen voor ouderen stimuleert door voorwaardes te stellen bij grondverkoop.

2. Zorg als motor voor zorgzame wijkvernieuwing

Wanneer wijken op de juiste manier worden ingericht, kan dit buren­hulp stimuleren en ontmoetingen faciliteren. Op deze manier kunnen wijkbe­woners helpen om informele zorg te verlenen. Naast voldoende passende woningen moet er dus ook aandacht zijn voor sociale structuren, voorzieningen en een gezonde publieke ruimte.

3. Betrek bewoners en stimuleer hun initiatief

Onderzoek bevestigt dat een grote groep ouderen een actieve rol wil en kan spelen in het realiseren van toekomstbestendige wijken. Daarom is het van belang dat bewoners worden ondersteund bij het nemen van initiatieven. Daarnaast kunnen bewoners een centrale rol spelen in de visie- en planvorming zodat dit aansluit bij bestaande initiatieven in de wijk.

4. Benut de verbindende kracht van verbeelding

De initiatieven van Who Cares hebben laten zien dat de inbreng van ontwerpers van grote waarde is om tot vernieuwende ideeën te komen en om effectief samen te werken vanuit een gedeeld perspectief. Door te starten vanuit verbeelding is het eenvoudiger om plannen tot ontwikkeling te laten komen. Het brengt gedeelde waarden in beeld en dit vergroot draagvlak en betrok­kenheid.

Tijdens het landelijke (online) congres Een nieuwe generatie ouderen langer thuis op 25 november vindt er ook een sessie plaats (ronde 2) over de lessen van de Community of Practice. Aanmelden is nog mogelijk. Zie ook het eerdere bericht van ActiZ over deze conferentie.

Nieuwe woonzorgvormen zijn hard nodig om ouderen in de toekomst goede zorg te blijven bieden. De groei van het aantal ouderen, de stijging van de vraag naar zorg en het tekort aan zorgmedewerkers vraagt om ingrijpende veranderingen in wonen en zorg voor ouderen. ActiZ pleit ervoor om te investeren in passende en nieuwe woonvormen waar ouderen zo zelfstandig mogelijk kunnen wonen. Ook wanneer zij zorg nodig hebben.