De toekomstige aanpak van wonen met zorg
Hoe komen we tot vernieuwende vormen van wonen en zorg, ingebed in de wijk? Deze vraag staat centraal in de publicatie De toekomstige aanpak van wonen met zorg, lessen van WHO CARES Community of Practice. De initiatiefnemers Floris Alkemade (Rijksbouwmeester), Jet Bussemaker (voorzitter Raad voor Volksgezondheid en Samenleving) en Gijsbert van Herk (bestuursvoorzitter Stichting Humanitas) hebben de lessen die zij de afgelopen vier jaar hebben opgedaan, aangeboden aan Hans Adriani, voorzitter van de Taskforce Wonen en Zorg.
Vergrijzing vraagt om andere woonvormen
Onze samenleving verandert in rap tempo. We worden steeds ouder. Nu al is de helft van de volwassenen in Nederland 50-plusser. In 2050 zullen naar verwachting meer ouderen dan ooit in hun eigen huis wonen, vaak alleen. Om dat mogelijk te maken is er de laatste jaren veel aandacht voor betere zorg en wordt ingezet op zelfredzaamheid. Veel zorg en ondersteuning kan met hulp van technologische innovaties en de hulp van buren, naasten of andere mantelzorgers thuis verleend worden. Maar er zit een grens aan wat thuis kan. Bovendien zijn de woonwijken gaan achterlopen bij deze maatschappelijke en demografische ontwikkelingen. Woningen, maar ook publieke ruimte en voorzieningen voldoen niet meer aan de wensen en behoeften van huidige en toekomstige bewoners. Dat geldt in het bijzonder voor ouderen en andere kwetsbare groepen. Ook de diversiteit van vormen van wonen en zorg tussen thuis en verpleeghuis blijft achter.
Publicatie: De toekomstige aanpak van wonen met zorg
In de publicatie blikken de initiatiefnemers terug op de ervaringen die in de Community of Practice zijn opgedaan. Zo beschrijven ze de stappen die door de teams zijn gezet, maar ook de tegenslagen die zij tegenkwamen. Ook staan er in de publicatie een aantal voorbeelden van projecten beschreven in Almere, Groningen, Rotterdam en Sittard-Geleen.
De ervaringen van de afgelopen jaren bieden waardevolle lessen, die vertaald zijn in vier adviezen om te komen tot vernieuwende vormen van wonen en zorg, ingebed in de wijk:
- Locatie, locatie, locatie: Het vinden van een geschikte en betaalbare locatie is dé bottleneck gebleken voor het realiseren van nieuwe vormen van wonen, zorg en ondersteuning. Het is essentieel dat gemeenten meer locaties beschikbaar maken en dat, indien in bezit, woningbouwcorporaties deze beschikbaar kunnen stellen.
- Zorg als motor voor zorgzame wijkvernieuwing: Het reorganiseren van de zorg en het realiseren van voldoende woonzorgvormen moeten we nog meer gaan koppelen aan het inrichten van een zorgzame woonomgeving. Dan gaat het om passende voorzieningen, sociale structuren én publieke ruimten. Wanneer we onze wijken op de juiste manier inrichten, kunnen we buren – hulp stimuleren, ontmoeting faciliteren en be – woners helpen om informele zorg te verlenen.
- Betrek bewoners en stimuleer hun initiatief: Het is belangrijk om bewoners te faciliteren bij het nemen van initiatieven voor nieuwe woonzorgvormen of zorgzame wijken en geef bewoners een centrale rol in visie- en planvorming.
- Benut de verbindende kracht van verbeelding: De initiatieven van WHO CARES hebben laten zien dat de inbreng van ontwerpers van grote waarde is om tot vernieuwende ideeën te komen en om effectief samen te werken vanuit draagvlak en betrokkenheid.
De ontwerpprijsvraag WHO CARES
In 2017 ontstond dit initiatief tot de ontwerpprijsvraag WHO CARES voor nieuwe combinaties van wonen en zorg, ingebed in toekomst- en levensloopbestendige wijken. Inmiddels zijn we bijna vier jaar verder. Uit de ruim 150 inzendingen zijn er vijf tot winnaar verkozen en vijftien verder uitgewerkt. Ook heeft de prijsvraag geleid tot de WHO CARES community of practice, een netwerk van de ontwerpers en professionals uit de domeinen wonen en zorg die samenwerken met bewoners, gemeenten en professionals aan nieuwe vormen van wonen en zorg als katalysator van wijkvernieuwing.